TERAPIA INTEGRACJI SENSORYCZNEJ W NASZYM PRZEDSZKOLU

Szanowni Rodzice,

Dzieci uczęszczajace do Niepublicznego Przedszkola Parafialnego, które objęte są  kształceniem specjalnym lub potrzebą wczesnego wspomagania rozwoju realizują w przedszkolu zajęcia integracji sensorycznej w specjalnie do tego przygotowanej sali terapeutycznej ze specjalistycznym sprzętem. Wykwalifikowanymi specjalistami  prowadzacymi te zajęcia są Panie: mgr  Anna Góra oraz  mgr Karolina Kiełbasa. 

Pani Ani i Karolinie serdecznie gratulujemy ukończenia dwustopniowego kursu zakończonego egzaminem w Polskim Stowarzyszeniu Terapeutów Integracji Sensorycznej SI i uzyskania uprawnień terapeuty integracji sensorycznej oraz kwalifikacji do diagnozowania, planowania i prowadzenia terapii interacji sensorycznej.

Czym jest integracja sensoryczna?

Jakie są skutki zaburzeń integracji sensorycznej u dzieci?

         Współczesny świat w którym funkcjonujemy  nierzadko przytłacza nas sensorycznie. Zewsząd atakują nas nachalne obrazy, reklamy i dźwięki. Stale, nawet w nocy przy poduszce mamy przeróżne urządzenia multimedialne. W takich warunkach dzieci są przestymulowane, a ich układ nerwowy nie radzi sobie z tym przeciążeniem. Psychologiczne i emocjonalne skutki zaburzeń integracji sensorycznej dotykają najmłodszych.  

         Integracja sensoryczna ( SI) to proces zachodzący w układzie nerwowym. Polega on na odbieraniu, rejestrowaniu i interpretowaniu bodźców docierających do poszczególnych zmysłów człowieka. Na podstawie tak zebranej informacji zachodzi w układzie nerwowym decyzja o udzieleniu odpowiedzi, czyli określonym zachowaniu się. Integracja sensoryczna umożliwia nam rozumienie świata, który działa na nas poprzez różne bodźce. Rozumienie , ale też określone ustosunkowanie się do tego świata, w tym zareagowanie na to, co się w nim dzieje.

         W układzie nerwowym człowieka wyróżnia się siedem zmysłów: wzrok, słuch, węch, smak,  dotyk oraz układ przedsionkowy i układ proprioceptywny.  Czym są te zmysły i jaka jest ich funkcja? Receptory układu przedsionkowego zlokalizowane są w uchu wewnętrznym. Umożliwia on przeciwstawianie się sili grawitacji i utrzymywanie równowagi ciała oraz informuje o napięciu mięśni i pozwala utrzymać ciało w jednej pozycji. Dzięki niemu wiemy w jakiej relacji znajduje się nasza głowa w odniesieniu do reszty ciała oraz w jakim położeniu znajduje się nasze ciało względem otoczenia. Układ przedsionkowy wpływa także na koordynację pracy obu oczu – reguluje napięcie mięśni oka. Zmysł propriocepcji jest inaczej zwany czuciem głębokim. Odbiera on informację z mięśni, ścięgien i stawów, gdzie zlokalizowane są jego receptory. Informuje nas o położeniu naszego ciała w przestrzeni, pozwala wykonywać ruchy z zamkniętymi oczami, a także dostosować nasze ruchy ich siłę do przedmiotów i otoczenia z jakimi się stykamy. Warunkuje również prawidłową koordynację, płynność i zgrabność ruchów. Wpływa na poczucie bezpieczeństwa emocjonalnego. Prawidłowa integracja sensoryczna jest zatem fundamentem dla nabywania kompetencji, sprawności i wiedzy. Za jej sprawą możliwa jest efektywna nauka różnych umiejętności, zarówno tych codziennych, życiowych jak i profesjonalnych, wyjątkowych, a także budowanie wiedzy o świecie.

 Objawy zaburzeń (dysfunkcji) integracji sensorycznej

Nieprawidłowa integracja sensoryczna przejawia się tzw. dysfunkcjami, czyli zaburzeniami. Pojawiają się one, gdy układ nerwowy niewłaściwie organizuje bodźce zmysłowe. Dysfunkcje  nie są związane z uszkodzeniem narządów zmysłów, np. z niedosłuchem czy krótkowzrocznością. Oczywiście, jeśli istnieją obawy dotyczące sprawności poszczególnych analizatorów, niezbędna jest konsultacja lekarska. Dysfunkcje integracji sensorycznej dotyczą nieprawidłowości w zakresie przetwarzania bodźców sensorycznych w obrębie następujących systemów: czuciowego (dotykowego i proprioceptywnego), przedsionkowego, słuchowego, wzrokowego, węchowego i smakowego. Objawy dysfunkcji integracji sensorycznej najczęściej manifestują się: 

1. wzmożoną lub obniżoną wrażliwością na bodźce,
2. niewłaściwym poziomem uwagi,
3. obniżonym poziomem koordynacji ruchowej,
4. opóźnionym rozwojem mowy,
5. nieprawidłowym poziomem aktywności ruchowej,
6. trudnościami w zachowaniu. 

Dysfunkcje te mogą być rozpoznawane u dzieci w normie intelektualnej z trudnościami w uczeniu się, z niepełnosprawnością intelektualną, ruchową, autyzmem, nadpobudliwością psychoruchową, mózgowym porażeniem. Ich nasilenie jest różne, od lekkiego do znacznego.
Dysfunkcje integracji sensorycznej wpływają na uczenie się, zachowanie i rozwój społeczno-emocjonalny dziecka.

Wybrane objawy dysfunkcji integracji sensorycznej gdy dziecko:

1. jest niespokojne, płaczliwe, ma kłopoty z zaśnięciem
2. ma trudności z samodzielnym piciem, żuciem i przełykaniem pokarmów (preferuje dania papkowate),
3. źle toleruje wykonywanie przy nim czynności pielęgnacyjnych i higienicznych, takich jak: obcinanie włosów, paznokci, mycie twarzy, zębów, smarowanie kremem, czesanie, czyszczenie nosa, uszu itp.
4. wiele czynności samoobsługowych wykonuje z trudem, powoli, niezdarnie,
5. ma problemy z samodzielnym myciem się, ubieraniem, zwłaszcza zapinaniem guzików i sznurowaniem butów,
6. ma słabą równowagę: potyka się i upada częściej niż rówieśnicy, prawie zawsze ma jakiś siniak czy zadrapanie,
7. podczas dłuższego siedzenia ma trudności z utrzymaniem głowy w pozycji pionowej, podpiera ją ręką, kładzie się na stoliku itp.
8. jest nadruchliwe, nie może usiedzieć/ustać w jednym miejscu,
9. trudno się koncentruje, a łatwo rozprasza,
10. jest impulsywne, nadwrażliwe emocjonalnie, często się obraża,
11. bywa uparte, negatywistyczne,
12. w porównaniu do innych dzieci czy wymogów sytuacji porusza się zbyt szybko lub za wolno,
13. nabywanie nowych umiejętności ruchowych sprawia mu trudność, np. jazda na rowerze, rzucanie i łapanie piłki, pływanie,
14. wchodząc/schodząc po schodach częściej niż inne dzieci trzyma się poręczy, niepewnie stawia nogi,
15. nieumyślnie wchodzi lub wpada na meble, ściany, inne dzieci,
16. niewłaściwie czy wręcz dziwacznie trzyma różne przedmioty codziennego użytku, np. nożyczki, sztućce czy przybory do pisania,
17. unika dziecięcego baraszkowania z rodzicami lub rodzeństwem,
18. uwielbia ruch, poszukuje go, dąży do niego. Jest stale w ruchu – biega, podskakuje, często zmienia pozycję ciała
19. przejawia duży lęk przed upadkiem lub wysokością, okazuje niepokój, gdy musi oderwać nogi od podłoża, np. wejść na wysokie schody, na drabinkę, usiąść na wysokim stołku,
20. w nowym miejscu czuje się zagubione, potrzebuje sporo czasu by zdobyć orientację w otoczeniu,
21. często myli stronę prawą i lewą, w obrębie własnego ciała oraz w otaczającej przestrzeni, podczas gier zespołowych zdarza się, że biegnie w innym kierunku niż jego drużyna, w inną stronę niż piłka, którą ma złapać, jest zdezorientowane, ma słabe wyczucie odległości
22. nie ma dominacji jednej ręki,
23. ma trudności z czytaniem i pisaniem, częściej niż inne dzieci w jego wieku myli, odwraca znaki graficzne, ma trudności w przepisywaniu, przerysowywaniu z tablicy,
24. ma kłopoty z cięciem nożyczkami, rysowaniem po śladzie, kalkowaniem itp.
25. sprawia wrażenie słabego, szybko się męczy,
26. nie lubi karuzeli, huśtawki, lub przeciwnie – uwielbia to.

Najczęściej spotykanymi dysfunkcjami integracji sensorycznej są: nadwrażliwość (obronność) dotykowa związana z wygórowaną reakcją na bodźce, nadwrażliwość oralna dotycząca okolic buzi, dyspraksja polegająca na trudnościach z zaplanowaniem i wykonaniem czynności ruchowych czy niepewność grawitacyjna, której cechą charakterystyczną jest lęk przed zmianą pozycji ciała.

W jaki sposób można wychwycić nieprawidłowości w rozwoju integracji sensorycznej? Należy bacznie obserwować:

• rozwój ruchowy dziecka,
• reakcje na bodźce otaczające dziecko, np. zabawki, faktury ubrań, jedzenie, muzyka etc.,
• aktywność,
• uwagę,
• rozwój mowy.

Źródło:

1. Wentrych Agnieszka, Psychologiczne i emocjonalne skutki zaburzeń integracji sensorycznej u dzieci, [w:] Bliżej Przedszkola, 1.232/2021, 2021 r.
2. Strona internetowa: pstis.pl

Audycje polecane do posłuchania:

Polskie Radio Dzieciom audycja „Strefa Rodzica”
https://www.polskieradio.pl/18/4388/Artykul/1493259
https://www.polskieradio.pl/18/4388/Artykul/2309207
https://www.polskieradio.pl/18/4388/Artykul/1606309
https://www.polskieradio.pl/7/4411/Artykul/2217970
https://www.polskieradio.pl/18/4388/Artykul/2037155
Polskie Radio 24 audycja „Godzina Wychowawcza”
https://polskieradio24.pl/23/266/Artykul/1678412